Wilhelm Engerth
 Wilhelm von Engerth, litografia A. Bauera, 1879 | |
| Data i miejsce urodzenia |
26 maja 1814 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 września 1884 |
| Zawód, zajęcie |
architekt, inżynier |
.jpg)
Wilhelm Engerth (ur. 26 maja 1814 w Pleß, zm. 4 września 1884 w Baden) – austriacki architekt i inżynier, budowniczy parowozu wieloczłonowego (parowóz Engertha) dla potrzeb pierwszej linii normalnotorowej kolei górskiej w Europie – linii kolejowej Semmering, budowniczy specjalnych barier pływających tzw. Schwimmtor, zapobiegających przedostawaniu się lodu z Dunaju do kanału w Wiedniu i związanym z tym powodziom.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wilhelm Engerth urodził się 26 maja 1814 roku w Pleß w rodzinie Josefa Engertha (1775–1828) malarza i kustosza hrabiego von Anhalt-Köthen na ziemi pszczyńskiej[1]. Jego brat Eduard von Engerth (1818–1897) był malarzem portretów historycznych[2].
Engerth studiował budownictwo i architekturę na politechnice wiedeńskiej, gdzie następnie pracował jako asystent w katedrze mechaniki[1]. W 1844 roku objął stanowisko profesora na uczelni zawodowej FH Johanneum w Grazu[1].
W 1850 roku został powołany na członka rady technicznej Dyrekcji Generalnej ds. Komunikacji, gdzie zajął się budową parowozu wieloczłonowego dla potrzeb pierwszej linii normalnotorowej kolei górskiej w Europie – linii kolejowej Semmering[1]. Linia Semmring wymagała budowy nowej lokomotywy, zdolnej do prowadzenia pociągu w ostrych zakrętach i przy wysokim nachyleniu terenu. W 1850 roku cztery firmy przystąpiły do konkursu, jednak żaden z ich projektów nie mógł sprostać wymogom eksploatacji. Promień łuku górskiego toru kolejowego był mały, a parowozy, by mieć odpowiednią moc na trasę górską były ciężkie i długie[3]. Osie w ostoi były osadzone sztywno, co powodowało wykolejanie[3]. Wyzwaniem była taka budowa parowozu, by był on na tyle elastyczny by pokonać ciasne łuki, a jednocześnie na tyle sztywny, by przy większych prędkościach zagwarantować spokojną jazdę[3]. Engerth, wykorzystując najlepsze pomysły z wcześniejszych projektów, stworzył odpowiedni parowóz wieloczłonowy (parowóz Engertha)[4] i natychmiast podjęto produkcję 26 lokomotyw[5]. System parowozowy Engertha sprawdził się na trudnej linii górskiej i wkrótce wprowadzono go na liniach kolejowych w Austrii[6] oraz zagranicą w Belgii, Francji i Szwajcarii[1].
W latach 1853–1855 Engerth kierował działem mechaniki kolei w austriackim ministerstwie handlu[1][6]. W 1860 roku, urlopowany z ministerstwa, objął kierownictwo działu maszynowego Cesarsko-Królewskich Kolei Państwowych[1], gdzie doszedł do stanowiska zastępcy dyrektora generalnego[6].
Engerth był jednym z najgorliwszych zwolenników uregulowania koryta Dunaju[6]. W 1867 roku został powołany do komisji ds. uregulowania Dunaju, gdzie m.in. promował budowę stabilnych mostów oraz budowę systemu żeglugi, pozwalającego jednocześnie na ochronę wiedeńskiego kanału przed naporem wiosennego lodu i powodzią[1]. Opracował m.in. projekt specjalnych barier pływających tzw. Schwimmtor, które zainstalowano w Nussdorf w celu ochrony Wiednia przed powodzią[6]. W 1873 roku został mianowany na wyższego urzędnika, radcę Hofrat[1]. Wspierał budowę tunelu kolejowego pod górą Arlberg, by umożliwić transport przez przełęcz Arlberg w warunkach zimowych[6].
Engerth reprezentował interesy monarchii austriackiej na wystawach światowych[1] i w 1873 roku kierował budową hal wystawienniczych na wystawę w Wiedniu[6]. Od 1874 roku zasiadał w wyższej izbie austriackiej Rada Państwa (Austria) – Izbie Panów (niem. Herrenhaus)[6]. W 1875 roku w uznaniu zasług otrzymał tytuł Freiherr[6]. Engerth był przewodniczącym Austriackiego Zrzeszenia Inżynierów i Architektów[1].
Zmarł 4 września 1884 w Baden[1].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]Wybór za Neue Deutsche Biographie[1]:
- Die Lokomotive der Staatseisenbahn über dem Semmering, 1854
- Das Schwimmtor zur Absperrung des Wiener Donaukanals, 1884
- wiele publikacji na temat konstrukcji lokomotywy górskiej o osi kolejowych w Zeitschrift des Österreichischen Ingenieur- und Architekten-Vereins i innych czasopismach fachowych
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- 1854 – Order Leopolda[7]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m Fritz Steiner: Engerth, Wilhelm von, Freiherr von. W: Neue Deutsche Biographie – wydanie on-line. T. 4. 1959, s. 530. [dostęp 2015-01-17]. (niem.).
- ↑ Eduard Leisching: Engerth, Eduard. W: Allgemeine Deutsche Biographie – wydanie on-line. T. 48. 1904, s. 786-788. [dostęp 2015-01-17]. (niem.).
- ↑ a b c Parowozy.info: Mechanizm ruchu. [dostęp 2015-01-17]. (pol.).
- ↑ Lance Day, Ian McNeil: Biographical Dictionary of the History of Technology. Routledge, 2002, s. 418. ISBN 978-1-134-65020-0. [dostęp 2015-01-17]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Semmering Railway. [dostęp 2015-01-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Engerth, Wilhelm Frh. von (1814-1884), Bautechniker und Maschinenbautechniker. W: ÖBL 1815-1950 – wydanie on-line. T. 1. Österreichisches Biographisches Lexikon und biographische Dokumentation, 1953, s. 252. [dostęp 2015-01-17]. (niem.).
- ↑ Amtlicher Teil. „Wiener Zeitung”, s. 1, 27. Dezember 1854. (niem.).